Archif Cymdeithas yr Iaith Gymraeg,

Mae'r archif yn cynnwys: pamffledi, cylchlythyron etc., amrywiol; dwy gyfrol o gofnodion cyfarfodydd Pwyllgor Canolog (1967-70) a Senedd (1970-Ionawr 1975) Cymdeithas yr Iaith Gymraeg a rhai y cyfarfodydd cyffredinol blynyddol; cofnodion y Senedd,1974-1981 ac adroddiadau gan wahanol grwpiau o'r Gymdeithas, 1976-1981; papurau gweinyddol,1970-1981, yn cynnwys copïau o benderfyniadau a gyflwynwyd yng nghyfarfodydd cyffredinol y Gymdeithas a deunydd printiedig; papurau yn ymwneud â Grŵp y Dysgwyr, 1974-1985; papurau yn ymwneud â Mudiad Rhyddid yr Iaith, 1977; papurau yn ymwneud ag ymgyrchoedd y bu'r Gymdeithas yn eu canlyn,1970-1981, gan gynnwys yr ymgyrch dros sianel deledu Cymraeg; ffeiliau gohebiaeth,1966-1986; ffeiliau swyddfa,1971-1981; datganiadau i'r wasg etc., 1970-1990; cofnodion y Senedd,1979-1991; ffeiliau amrwiol,1975-1991; papurau yn ymwneud â darlledu, 1974-1980; ffurflenni aelodaeth, 1979-1990; papurau ynghylch y grŵp addysg, 1982-1989; papurau ynghylch tanysgrifiadau i Tafod y Ddraig, 1980-1990; llyfrau lloffion, 1965-1967, yn cynnwys papurau yn adlewyrchu ymgyrchoedd a gweithgareddau y Gymdeithas; cofnodion cyfarfodydd, 1966; atgofion am sefydlu'r Gymdeithas yn 1962 a'i datblygiad cynnar; amrywiol dorion o'r wasg; a phosteri amryfal. Y mae grŵp Mai 1996 yn cynnwys papurau, 1971-1993, yn ymwneud â gwahanol ranbarthau y Gymdeithas a phapurau,1984-1993, yn ymwneud â'i chynghorau, cyfarfodydd seneddol etc. Y mae'r grŵp mawr o gofnodion a dderbyniwyd ym mis Gorffennaf 1998 a mis Ionawr 1999 yn cynnwys y canlynol: llyfrau lloffion,1971-1996,yn cynnwys torion o'r wasg yn disgrifio ymgyrchoedd a gweithgareddau y Gymdeithas a bywyd gwleidyddol Cymru; papurau yn ymwneud ag Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd a'r Eisteddfod Genedlaethol, 1986-1994, gohebiaeth oddi wrth y Swyddfa Ganolog,1988-1997; papurau ynglŷn â chelloedd a rhanbarthau y Gymdeithas, 1977-1996; papurau gweinyddol, 1977-1998, yn cynnwys dyddiaduron swyddfa, rhestrau aelodaeth, papurau yn perthyn i wahanol swyddogion y Gymdeithas, papurau ynglŷn â grŵp addysg y Gymdeithas, deunydd yn deillio o lawer o ymgyrchoedd y Gymdeithas, papurau ynglŷn â chyrsiau ar gyfer dysgwyr, papurau ynglŷn â'r Ddeddf Eiddo, a datganiadau i'r wasg. = The archive comprises: a series of forms bearing signatures supporting the Welsh Language Society's Petition to the new local authority bodies in Wales requesting them to strengthen the Welsh Language and Welsh Society; a series of forms bearing signatures supporting the Society's declaration of support for the workers of Shotton; miscellaneous pamphlets, circulars; etc.; two volumes of minutes of meetings of the Central Committee (1967-70) and Senate (1970-January 1975) of the Welsh Language Society and of some of the annual general meetings; minutes of the Senate, 1974-1981 and reports from various groups of the Society, 1976-1981; administrative papers, 1970-1981, including copies of resolutions presented to the general meetings of the Society and printed matter; papers concerning the Learners' Group, 1974-1985; papers concerning the Language Freedom Movement, 1977; papers concerning the campaigns pursued by the Society, 1970-1981, including the campaign for a Welsh language television channel; correspondence files, 1966-1986; office files, 1971-1981; press releases etc., 1970-1990; Senate minutes, 1979-1991; miscellaneous files, 1975-1991; papers relating to broadcasting, 1974-1980; membership forms, 1979-1990; papers concerning the education group, 1982-1989; papers concerning subscriptions to Tafod y Ddraig, 1980-1990; scrapbooks, 1965-1967, containing papers reflecting the campaigns and activities of the Society; minutes of meetings, 1966; reminiscences on the establishment of the Society in 1962 and its early development; miscellaneous press cuttings; and miscellaneous posters. The May 1996 group comprises papers, 1971-1993, relating to the various regions of the Society and papers, 1984-1993, relating to its councils, parliamentary meetings etc. The large group of records received in July 1998 and January 1999 comprise the following: scrapbooks, 1971-1996, containing press cuttings describing the campaigns and activities of the Society and Welsh political life; papers relating to the Urdd National Eisteddfod and the Welsh National Eisteddfod, 1986-1994, correspondence from the Central Office, 1988-1997; papers concerning cells and regions of the Society, 1977-1996; administrative papers, 1977-1998, including office diaries, membership lists, papers belonging to various officials of the Society, papers concerning the Society's education group, material deriving from many of the Society's campaigns, papers concerning courses for Welsh learners, papers concerning the Property Act, and press releases.

Sefydlwyd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yn 1962 i hyrwyddo defnydd o'r iaith Gymraeg, gan ymgyrchu dros ddefnydd ohoni gan gyrff cyhoeddus, busnesau, a'r cyfryngau. Mae iddi hanes maith o lobio, a chynnal gwrthdystiadau a phrotestiadau cyhoeddus. Trefnwyd y Gymdeithas yn chwe rhanbarth a chelloedd lleol, dan arolygiaeth y Senedd. Cynhaliai cyfarfod hyfforddi blynyddol (Ysgolion Pasg) ac yr oedd 'Grŵp y Dysgwyr' yn adran ar wahân i ddysgwyr. Bu'r Gymdeithas yn ymgyrchu yn helaeth dros y blynyddoedd dros arwyddion ffyrdd yn y Gymraeg, cydnabyddiaeth gyfreithiol i'r iaith Gymraeg, addysg trwy gyfrwng y Gymraeg, a chreu sianel deledu Cymraeg.

Trefnwyd yn ôl dyddiad pob adnau ac yna yn ôl pwnc o fewn pob grŵp. Cadwyd y ffeiliau gwreiddiol wrth gatalogio.

Ni chaniateir mynediad heb ganiatâd swyddogion Cymdeithas yr Iaith Gymraeg. Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau diweddar yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru lofnodi'r ffurflen 'Papurau modern - gwarchod data'.

Swyddogion Cymdeithas yr Iaith Gymraeg; Aberystwyth; Adnau; 1978-1998

Sefydlwyd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yn 1962 i hyrwyddo defnydd o'r iaith Gymraeg, gan ymgyrchu dros ddefnydd ohoni gan gyrff cyhoeddus, busnesau, a'r cyfryngau. Mae iddi hanes maith o lobio, a chynnal gwrthdystiadau a phrotestiadau cyhoeddus. Trefnwyd y Gymdeithas yn chwe rhanbarth a chelloedd lleol, dan arolygiaeth y Senedd. Cynhaliai cyfarfod hyfforddi blynyddol (Ysgolion Pasg) ac yr oedd 'Grŵp y Dysgwyr' yn adran ar wahân i ddysgwyr. Bu'r Gymdeithas yn ymgyrchu yn helaeth dros y blynyddoedd dros arwyddion ffyrdd yn y Gymraeg, cydnabyddiaeth gyfreithiol i'r iaith Gymraeg, addysg trwy gyfrwng y Gymraeg, a chreu sianel deledu Cymraeg.

Crëwyd y teitl ar sail cynnwys yr archif.

Ceir copi caled o'r rhestrau yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn LlGC, Mân Restri a Chrynodebau 1982, tt. 7-8; 1984, t.17; 1985, tt.3-5; 1986,11-12; 1987, tt.20-21; 1993, 17-18; 1995, 16-21; 1997, tt.25-27, a 1999, tt.25-33. Mae'r catalog hefyd ar gael ar lein. Nodwyd y ddau grŵp cynharaf yn LlGC, Adroddiad Blynyddol, 1977-78, t. 68, ac LlGC Adroddiad Blynyddol, 1978-79, t. 76.

May 2005 and September 2006

Lluniwyd gan Martin Locock, Annette Strauch a J. Graham Jones i brosiect ANW. Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r rhestr: LlGC, Mân Restri a Chrynodebau, 1982-1999; LlGC, Adroddiad Blynyddol, 1977-78, t. 68, ac LlGC Adroddiad Blynyddol, 1978-79, t. 76; gwefan Cymdeithas yr Iaith Gymraeg (cymdeithas.com), edrychwyd 23 Mai 2005.

Amodau hawlfraint arferol.

Action: Cadwyd yr holl gofnodion..

Disgwylir ychwanegiadau.

Ceir papurau pellach yn LlGC, Papurau Cymdeithas yr Iaith (Rhodri Williams), Papurau Cymdeithas yr Iaith (Cell Casnewydd), a Phapurau Cymdeithas yr Iaith (Cell Ceredigion). Yn ogystal, ceir nifer o bapurau'n ymwneud â Chymdeithas yr Iaith Gymraeg ym mysg Papurau Ymchwil Dylan Phillips yn y Llyfrgell Genedlaethol.

Dylan Phillips, Trwy ddulliau chwyldro -? : hanes Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, 1962-1992 (Llandysul, 1998)

Published

Llyfrgell Genedlaethol Cymru = The National Library of Wales